Glütensiz Beslenme: Gereksiz Bir Trend mi?
Son yıllarda sağlıklı yaşam trendleriyle birlikte glütensiz beslenme de giderek popülerleşti. Ancak glütene karşı hassasiyeti olmayan bireyler için bu yaklaşımın gerçekten gerekli olup olmadığı konusu tartışmalıdır. Anadolu Sağlık Ataşehir Tıp Merkezi’nden Beslenme ve Diyet Uzmanı Derya Eren, bu konuda önemli bilgiler sunuyor. Eren, “Glüten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan doğal bir protein grubudur. Glüten, hamura elastikiyet kazandırarak ekmek gibi mayalı ürünlerin kabarmasına yardımcı olur. Ülkemizde buğdayın sıkça tüketilmesi nedeniyle hemen hemen her yemekte glütenle karşılaşmak kaçınılmazdır. Son dönemde popüler hale gelen diyet trendleri nedeniyle, vücudumuz için gerekli olan besin öğelerinden zengin gıdalardan glüten içerdiği için uzak durmak mantıklı bir tercih değildir” şeklinde ifade ediyor.
Glütensiz beslenmenin; çölyak hastalığı, glüten hassasiyeti ve buğday alerjisi gibi durumlar için zorunlu ve faydalı bir alışkanlık olduğunu vurgulayan Eren, “Glüten içeren tam tahıllar, örneğin tam buğday, çavdar ve arpa, lif, B vitamini, demir ve magnezyum gibi önemli besin öğeleri açısından oldukça zengindir. Bu nedenle, bahsedilen sağlık sorunlarına sahip olmayan kişilerin gereksiz yere glütensiz beslenmeye geçmesi, bu besin öğelerinin yetersiz alınmasına ve dengeli beslenmenin bozulmasına neden olabilir. Ayrıca bazı glütensiz ürünler, işlenmiş içerikleri nedeniyle daha fazla şeker, yağ ve kalori içerebilir. Sonuç itibarıyla, glütensiz beslenme herkes için gerekli ya da sağlıklı bir alışkanlık değildir” ifadelerini kullanıyor.
Glüten Hassasiyeti: Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Kişide glüten hassasiyeti veya çölyak hastalığı varsa ciddi sindirim problemlerinin yaşanabileceğini belirten Eren, “Glüten hassasiyeti, kişinin çölyak hastası olmaksızın glütenli gıdalar tükettikten sonra bazı rahatsızlıklar yaşaması anlamına gelir. Yaygın belirtiler arasında; karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal ve kabızlık yer alır. Sindirim dışındaki şikayetlerden bazıları ise; baş ağrısı, halsizlik, konsantrasyon bozukluğu ve eklem ağrılarıdır. Hassasiyetin tespiti için özel bir tanı yöntemi bulunmamakta; bu nedenle çölyak hastalığı ve buğday alerjisi testlerinin ardından, glütensiz diyetle semptomların düzelip düzelmediğine bakılmaktadır. Glüten hassasiyeti, çölyak hastalığından farklı olarak bağırsakta kalıcı hasarlar bırakmaz; ancak günlük yaşamı oldukça zorlaştırabilir” dedi.
Çölyak Hastalığı: Ciddi Sağlık Sorunları ve Tedavi Yöntemleri
Çölyak hastalarında glüten, bağışıklık sisteminin ince bağırsaklara saldırmasına yol açar. Bu durumun ince bağırsaklarda ciddi hasar ve rahatsızlıklara neden olabileceğini açıklayan Eren, “Çölyak hastalığında sürekli karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kabızlık, yorgunluk, kansızlık, kemik yoğunluğunun azalması, ciltte kaşıntılı döküntüler ve psikolojik sorunlar gibi depresyon ya da anksiyete gibi durumlar görülebilir. Ayrıca buğday alerjisi olan bireylerde glüten, alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu sebeplerle, belirtiler yaşayan bireylerin glüteni sindirip sindiremediği bilimsel olarak incelenmelidir” şeklinde bilgi veriyor.
Glüten İçeren ve İçermeyen Besinler
Beslenme ve Diyet Uzmanı Derya Eren, glüten içeren ve içermeyen en yaygın besinleri şu şekilde sıraladı:
Glüten içeren besinler:
- Buğday, yulaf, arpa ve çavdarın kendisi ve unu ile yapılmış her türlü yiyecek
- Bulgur, makarna, şehriye, erişte, kuskus
- Bisküvi, simit, dondurma külahı, ekmek, tarhana
- Yarma, irmik, kraker, börek, pasta, çörek
- Sosis, mısır gevrekli süt ürünleri, hazır çorbalar
- Yüksek yağ içeren yiyecekler, kaymak, krema
- Fındık, fıstık, badem, ceviz, baklava, tulumba
- Revani gibi unlu tatlılar, kek, çikolata, kurabiye, puding
- Gofret, hazır salça, ketçap, unla yapılmış soslar, hazır çeşni verici yiyecekler
Glüten içermeyen besinler:
- Süt, salep, ıhlamur, çay, ayran, meyve suları
- Limonata, gazoz, doğal yoğurt, labne peyniri
- Mascarpone, mozzarella gibi taze peynirler, parmesan
- Et, balık, kümes hayvanları, yumurta, peynir
- Pirinç, pirinç unu ve nişasta ile yapılmış yiyecekler
- Mısır unu ile yapılmış ekmek, patates
- Glütensiz unlardan yapılmış ekmekler, kinoa, chia, amarant, karabuğday
- Kurubaklagiller, sebze ve meyveler, şeker, bal
- Komposto, pekmez, hoşaf, sirke, limon, salamura, turşu
- Baharatlar, tuz, domates suyu, ev salçası
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı