Glütensiz Beslenme: Herkes İçin Doğru Bir Tercih mi?
Son yıllarda sağlıklı yaşam trendlerinin artmasıyla birlikte glütensiz beslenme de giderek popüler hale geldi. Ancak glütene karşı bir hassasiyeti olmayan bireyler için bu yaklaşımın gereksiz olduğunu ifade eden Anadolu Sağlık Ataşehir Tıp Merkezi’nden Beslenme ve Diyet Uzmanı Derya Eren, “Glüten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan doğal bir protein grubudur. Glüten, hamura elastikiyet kazandırarak ekmek gibi mayalı ürünlerin kabarmasına yardımcı olur. Ülkemizde buğdayın yaygın kullanımı nedeniyle hemen hemen her yemekte glütenle karşılaşmak mümkündür. Son dönemlerdeki popüler diyet trendleri nedeniyle vücudumuz için gerekli besin öğelerinden zengin gıdalardan glüten içerdiği için uzak durmak, sağlıklı bir tercih olarak değerlendirilemez” dedi.
Glütensiz beslenmenin, çölyak hastalığı, glüten hassasiyeti ve buğday alerjisi gibi durumlarda zorunlu ve faydalı bir alışkanlık olduğunu vurgulayan Eren, “Glüten içeren tam tahıllar, örneğin tam buğday, çavdar ve arpa; lif, B vitamini, demir ve magnezyum gibi önemli besin öğeleri açısından oldukça zengindir. Bu nedenle, belirtilen sağlık problemleri olmayan kişilerin gereksiz yere glütensiz beslenmeye geçmesi, bu besin öğelerinin yetersiz alınmasına ve dengeli beslenmenin bozulmasına neden olabilir. Ayrıca, bazı glütensiz ürünler, işlenmiş içerikleri nedeniyle daha fazla şeker, yağ ve kalori içerebilir. Sonuç olarak, glütensiz beslenme herkes için gerekli veya sağlıklı bir alışkanlık değildir” şeklinde konuştu.
Glüten Hassasiyeti ve Çölyak: Tanı ve Belirtiler
Kişide glüten hassasiyeti veya çölyak hastalığı varsa ciddi sindirim problemleri yaşanabileceğini belirten Eren, “Glüten hassasiyeti, kişinin çölyak hastası olmaksızın glütenli gıdalar tükettikten sonra bazı rahatsızlıklar yaşaması durumudur. Yaygın belirtiler arasında karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal ve kabızlık bulunmaktadır. Sindirim dışı şikayetler ise baş ağrısı, halsizlik, konsantrasyon bozukluğu ve eklem ağrıları gibi durumları içermektedir. Hassasiyetin tespitinde özel bir tanı yöntemi bulunmamakla birlikte, çölyak hastalığı ve buğday alerjisi testlerinden sonra, glütensiz diyetle semptomların düzelip düzelmediğine bakılır. Glüten hassasiyeti, çölyaktan farklı olarak bağırsakta kalıcı hasarlar bırakmaz; ancak günlük yaşamı oldukça zorlaştırır” dedi.
Çölyak Hastalığı: Tedavi Edilmezse Ciddi Problemler Yaşanabilir
Çölyak hastalarında glüten, bağışıklık sisteminin ince bağırsaklara saldırmasına yol açarak ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Eren, “Çölyak hastalığında; sürekli karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kabızlık, yorgunluk, kansızlık, kemik yoğunluğunun azalması, ciltte kaşıntılı döküntüler ve psikolojik sorunlar gibi belirtiler görülebilir. Ayrıca, buğday alerjisi olan bireylerde glüten, alerjik reaksiyonlara da neden olabilir. Tüm bu ihtimaller göz önünde bulundurularak, belirtiler yaşayan kişilerin glüteni sindirip sindiremediği bilimsel olarak incelenmelidir” şeklinde açıklamada bulundu.
Glüten İçeren ve İçermeyen Besinler
Beslenme ve Diyet Uzmanı Derya Eren, glüten içeren ve içermeyen besinleri şu şekilde sıraladı:
Glüten içeren besinler:
- Buğday, yulaf, arpa ve çavdarın kendisi ve unu ile yapılmış her türlü yiyecek
- Bulgur, makarna, şehriye, erişte, kuskus
- Bisküvi, simit, dondurma külahı, ekmek, tarhana
- Yarma, irmik, kraker, börek, pasta, çörek
- Sosis, mısır gevrekli süt ürünleri, hazır çorbalar
- İşlenmiş yiyecekler (çok yağ eklenmiş yiyecekler, kaymak, krema)
- Kuruyemişler (fındık, fıstık, badem, ceviz)
- Unlu tatlılar (baklava, tulumba, revani gibi)
- Kek, çikolata, kurabiye, puding, gofret
- Hazır salça, ketçap, unla yapılmış soslar ve hazır satılan çeşni verici yiyecekler
Glüten içermeyen besinler:
- Süt, salep, ıhlamur, çay, ayran, meyve suları, limonata, gazoz
- Doğal yoğurt, labne peyniri, mascarpone, mozerella gibi taze peynirler
- Parmesan, et, balık, kümes hayvanları
- Yumurta, peynir, pirinç, pirinç unu ve nişasta ile yapılmış yiyecekler
- Mısır unu ile yapılmış ekmek, patates
- Glütensiz unlardan yapılmış ekmekler, kinoa, chia, amarant, karabuğday
- Kurubaklagiller, sebze ve meyveler
- Şeker, bal, komposto, pekmez, hoşaf, sirke, limon
- Salamura, turşu, baharatlar, tuz, domates suyu, ev salçası
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı