Gençlerde Hipertansiyon: Tehlikenin Farkında Olalım
Günümüzde dünya genelinde ve ülkemizde önlenebilir ölüm nedenleri arasında ilk sırada yer alan hipertansiyon, atar damarlardaki kan basıncının sürekli olarak normal seviyelerin üzerinde seyretmesiyle karakterize edilir. Dünya nüfusu yaklaşık 1 milyar 280 milyon, Türkiye’de ise 16 milyonu aşkın bireyin hipertansiyon hastası olduğu tahmin edilmektedir. Bu da demek oluyor ki, ülkemizde her üç yetişkinden biri bu rahatsızlıkla mücadele etmektedir. Üstelik, son araştırmalar gençler arasında da hipertansiyon vakalarının hızla artmakta olduğunu gösteriyor. Artık 20’li yaşlarda, hatta 15-19 yaş aralığında bile hipertansiyonun giderek yaygınlaştığını görmek mümkün.
Acıbadem Kartal Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Murat Turfan, gençlerde hipertansiyonun hızla artışında modern yaşam biçimlerinin ve beslenme alışkanlıklarının büyük rol oynadığını belirtiyor. Özellikle hareketsizlik ve fast food tüketiminin gençlerde hipertansiyon riskini artırdığını vurguluyor. Erken teşhis ve uygun tedavi ile bu hastalığın önüne geçilebileceğine dikkat çeken Prof. Dr. Turfan, "Hipertansiyon çoğu zaman belirti vermeden ilerler ve organ hasarı oluşturana kadar fark edilmez. Bu nedenle, 18 yaşından itibaren her bireyin yılda en az bir kez tansiyon ölçtürmesi ve risk faktörlerini dikkate alması hayati önem taşır," diyor.
Hipertansiyonu Tetikleyen 8 Temel Faktör ve Alınacak Önlemler
- Obezite: Modern yaşamın beraberinde getirdiği fiziksel aktivitenin azalması ve yüksek kalorili, fast food tarzı beslenme alışkanlıkları, gençlerde obezitenin hızla yayılmasına neden oluyor. Obezite, kalbin daha fazla kan pompalamasını ve damar duvarlarının gerginleşmesini sağlayarak kan basıncını yükseltiyor. Vücut kitle indeksinde her 1 birimlik artışın, hipertansiyon riskini %7 oranında artırdığı bilinmektedir. Nasıl önlem alınmalı? Sağlıklı beslenip düzenli egzersiz yaparak, vücut kitle indeksinizi 18.5-24.9 aralığında tutmaya özen gösterin.
- Aşırı Tuz Tüketimi: Sodyum, damarların kasılmasına neden olarak tansiyonu yükselten temel maddelerden biridir. Fast food ve paketli gıdaların yüksek tuz içeriği, gençlerde hipertansiyonun artışında önemli bir rol oynuyor. Nasıl önlem alınmalı? Günlük tuz tüketimini Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği 5 gram ile sınırlayın. Yemeklerde baharat, limon veya sarımsak kullanmayı tercih edin, hazır ve işlenmiş gıdalardan uzak durun.
- Hareketsiz Yaşam Tarzı: Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, genç nüfusun %80’i yeterince hareket etmiyor; boş zamanlarını telefon ve tablet karşısında geçiriyorlar. Bu durum damar sağlığını olumsuz etkileyerek kan basıncını yükseltiyor. Nasıl önlem alınmalı? Haftada en az 150 dakika egzersiz yapmaya özen gösterin. Günlük 30 dakika yürüyüş veya kardiyo aktiviteleri, riskleri %30 oranında azaltabilir.
- Sigara ve Alkol Kullanımı: Sigara, damarların daralmasına ve iç duvarlarının zarar görmesine neden olurken, alkol tüketimi de kan basıncını artırıcı etkiye sahiptir. Sigara içen gençlerde hipertansiyon riski, içmeyenlere göre %20 daha fazladır. Haftalık alkol tüketiminin 100 gramı aşması, hipertansiyon riskini %40 oranında artırabilir. Nasıl önlem alınmalı? Sigara kullanıyorsanız, hemen bırakmalısınız. Alkolü tamamen bırakarak veya sınırlandırarak riskleri azaltabilirsiniz.
- Uyku Bozuklukları: Modern yaşamın stresi, teknolojik bağımlılık ve obezite, gençlerde uykusuzluk ve uyku apnesi gibi sorunların artmasına neden oluyor. Bu durum gece boyunca oksijen seviyesinin düşmesine yol açar ve hipertansiyonu tetikleyebilir. Nasıl önlem alınmalı? Uyku kalitenize dikkat edin, horlama veya uyku apnesi şüphesi varsa uzman bir doktora başvurun.
- Kafein ve Enerji İçecekleri: Kahve ve enerji içecekleri, gençler arasında oldukça popüler. Ancak içerdikleri yüksek kafein miktarı nabzı ve tansiyonu ani yükseltebilir. Günde 400 mg’dan fazla kafein (yaklaşık 4 fincan kahve) tüketmek, tansiyon artışına yol açabilir. Enerji içecekleri de aynı şekilde yüksek kafein içerir. Nasıl önlem alınmalı? Günde 2-3 fincandan fazla kahve tüketmekten kaçının, enerji içeceklerinden uzak durun.
- Stres ve Anksiyete: Günümüz gençleri, yoğun sınavlar, iş ve sosyal yaşam baskısı nedeniyle yüksek stres seviyelerine maruz kalıyor. Kronik stres, damarların büzülmesine ve kan basıncının yükselmesine neden olur. Araştırmalar, sürekli stres altında olan bireylerde hipertansiyon riskinin iki kat arttığını gösteriyor. Nasıl önlem alınmalı? Meditasyon, yoga veya derin nefes egzersizleri yaparak stres yönetimini öğrenin. Yeni hobiler edinmek ve düzenli dinlenmek de faydalıdır.
- Böbrek Hastalıkları: Bazı böbrek rahatsızlıkları, vücutta sodyum ve sıvı dengesini bozarak kan basıncını yükseltebilir. Yapılan çalışmalar, genç hipertansiyon hastalarının %15-20’sinde böbrek sorunlarının bulunduğunu gösteriyor. Nasıl önlem alınmalı? Düzenli kan ve idrar testleri yaptırarak böbrek sağlığınızı takip edin ve gerekirse tedavi planı oluşturun.
Unutmayın, Erken Tanı ve Sağlıklı Yaşam Tarzı Hayat Kurtarır
Hipertansiyonun genç yaşta ortaya çıkmasını önlemenin en etkili yolu, düzenli sağlık kontrolleri ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarıdır. Modern yaşamın olumsuz etkilerine karşı bilinçli olmak ve risk faktörlerini en aza indirmek, hem yaşam kalitenizi artırır hem de ciddi sağlık komplikasyonlarının önüne geçer.