Gebelikte Boğmaca Aşısı ve Önemi
Gebelik döneminde uygulanan boğmaca (pertussis) aşısı, yenidoğan bebekleri doğum sonrası karşılaşabilecekleri ciddi ve hayatı tehdit eden enfeksiyonlara karşı korumak amacıyla artık rutin bağışıklama programlarının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Bu yöntemle, bağışıklık sistemi henüz tam gelişmemiş bebeklerin, özellikle ilk aylarda boğmaca gibi tehlikeli solunum yolu hastalıklarından korunması hedeflenmektedir.
Boğmaca neden bu kadar riskli? Aşı gebeliğin hangi döneminde yapılmalı ve kimlere uygulanmalı? Tüm bu önemli sorulara, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Manolya Kara ile Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Zeynep Utkan Korun uzman görüşleriyle yanıt verdi.
Boğmaca: Ciddi ve Bulaşıcı Bir Hastalık
Boğmaca, bakteriyel kaynaklı, solunum yollarını etkileyen ve yüksek derecede bulaşıcı bir enfeksiyondur. Özellikle yenidoğanlar ve küçük bebeklerde ağır seyredebilir ve ölümcül sonuçlara yol açabilir. Dünya genelinde yılda tahmini 20-40 milyon boğmaca vakası görülmekte olup, her yıl yaklaşık 300.000 kişi, çoğunluğunu çocukların oluşturduğu hastalık nedeniyle hayatını kaybetmektedir.
Yenidoğanlarda Boğmacanın Tehlikesi
Bağışıklık sistemi henüz tam gelişmemiş olan bir yaş altı bebekler, boğmacanın en yüksek risk grubunu oluşturur. Doç. Dr. Manolya Kara, hastalığın bu yaş grubunda nefes durması, beyin içi kanama, nöbetler ve hatta ölüm gibi çok ciddi komplikasyonlara yol açabileceğini vurgulamaktadır.
Boğmacanın Klinik Seyri ve Bulaşıcılık
Hastalık üç evrede ilerler ve özellikle ilk evrede belirtileri soğuk algınlığı ile karıştırılabilir. Bu evrede hastalık çok bulaşıcıdır. Doç. Dr. Kara, hastalığın evrelerini şu şekilde açıklamaktadır:
- Kataral Evre (1-2 hafta): Hafif ateş, burun akıntısı, hafif öksürük, halsizlik ve gözlerde sulanma gibi nezle benzeri belirtiler olur. Bu evrede teşhis zor ve bulaşıcılık en yüksektir.
- Paroksizmal Evre (2-6 hafta): Şiddetli öksürük nöbetleri, morarma, derin nefes alma ve kusmayla karakterizedir. Bu evrede beyin içi kanama, kaburga kırıkları ve nöbetler gibi ağır komplikasyonlar görülebilir.
- İyileşme Evresi: Öksürük nöbetleri azalır ancak haftalarca devam edebilir. Genel sağlık durumu iyileşir ancak başka solunum yolu enfeksiyonları hastalığı yeniden alevlendirebilir.
Boğmaca Bebeklerde Çok Ciddi Seyrediyor
Boğmaca, yoğun ve kontrol edilemeyen öksürük nöbetlerine neden olarak solunum güçlüğü, kusma, bayılma ve kaburga kırıklarına yol açabilir. Yenidoğanlarda ayrıca apne (nefes durması) ve ciddi akciğer enfeksiyonları gelişebilir. Bu nedenle hastalık bebeklerde son derece ağır seyretmektedir.
Toplum Sağlığı Açısından Boğmaca Riski
Boğmaca, öksürük ve hapşırık yoluyla kolayca yayılır ve kalabalık ortamlarda hızla bulaşabilir. Ergenler ve genç erişkinlerde genellikle hafif belirtilerle geçmesine rağmen, bu kişiler hastalığı çevrelerine kolayca bulaştırabilirler. Ayrıca bağışıklığı zayıf kişiler, yaşlılar ve hamileler de risk altındadır. Aşılama oranlarının düşmesi ve bağışıklığın zamanla azalması nedeniyle dönemsel salgınlar yaşanabilmektedir. Bu yüzden boğmaca, toplum sağlığı için önemli bir tehdittir.
Bebekleri Korumanın En Etkili Yolu: Anne Aşılama
Boğmaca aşısı çocuklara 2. aydan itibaren uygulanmaya başlanır ancak bu döneme kadar bebekler tamamen korumasızdır. Doç. Dr. Kara, annenin gebelikte Tdap aşısı yaptırmasının, plasenta yoluyla bebeğe antikor geçişini sağlayarak doğum sonrası ilk aylarda hayati koruma sağladığını belirtmektedir.
Aşı Ne Zaman ve Kimlere Uygulanmalı?
Yeditepe Üniversitesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Zeynep Utkan Korun, boğmaca aşısının gebeliğin 18-36. haftaları arasında, tercihen 20. haftadan sonra yapılması gerektiğini ifade etmektedir. Ayrıca, daha önceki gebelikte aşı olmuş kadınların her gebelikte bu aşıyı tekrar yaptırmaları önemlidir çünkü bağışıklık zamanla azalır.
Aşının Güvenilirliği ve Yan Etkileri
Boğmaca aşısı inaktif (ölü) aşıdır ve canlı bakteri içermez, bu nedenle gebelikte uygulanması güvenlidir. Yan etkiler genellikle hafif olup, enjeksiyon yerinde ağrı, hafif ateş ya da halsizlik gibi geçici durumlar görülebilir.
Anne Adaylarına Önemli Çağrı
Dr. Zeynep Utkan Korun, tüm anne adaylarına şu mesajı vermektedir: “Unutmayın, sizin bağışıklığınız bebeğinizin ilk ve en önemli savunmasıdır.” Gebeliğin ikinci trimesterinde doktorunuza danışarak aşıyı zamanında yaptırmanız bebeğinizin sağlığı için kritik öneme sahiptir. Aşılar, Aile Sağlığı Merkezlerinde veya hastanelerde ücretsiz olarak uygulanmaktadır.
Kaynak: Beyaz Haber Ajansı (BYZHA) - https://www.beyazhaberajansi.com/anne-asi-olursa-bebek-korunur-gebelikte-bogmaca-asisi-rutin-uygulamalar-arasinda/144350/