İnfertilite ve Toplumsal Beklentiler
Akrabalık bağlarının güçlü olduğu toplumlarda, evli çiftlerden çocuk sahibi olmaları beklenir. Ne var ki, her altı çiftten biri, düzenli ve korunmasız bir yıldan fazla ilişkiye rağmen bebek sahibi olamaz. Kısırlık, yani infertilite, erkek ve kadınlarda eşit oranda görülür. Obezite, sigara kullanımı, çevresel toksinler, sağlıksız beslenme ve düzensiz yaşam tarzı, her iki cinsiyette de infertiliteye yol açabilir. Erkeklerde ayrıca üreme sağlığı sorunları bu riski artırır. Kısırlığın nedenleri saptandıktan sonra, kişiye özel tedavi yöntemleriyle birçok erkek baba olma hayalini gerçekleştirebilir.
İnfertilite Yüzde 50'si Erkek Kaynaklı Olabilir
Üreme, tüm canlılar için yaşamsal bir süreçtir. Erkeklerde sperm üretimi ve olgunlaşması, hassas ve karmaşık mekanizmalarla gerçekleşir. Bu süreç, testislerde başlar ve beyin ile testisler arasındaki nöroendokrin sistem tarafından yönetilir. Fertilite, bir çifte doğal yolla gebelik şansı verir. Bu şansı etkileyen olumsuz durumlara kısırlık denir. Genellikle kabul edilen tanımda, infertilite; düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiden sonra 12 ay veya daha uzun sürede gebelik elde edilememesidir. Erkeklere bağlı infertilite, tüm vakaların yarısını kapsar.
Obezite ve Sigara Kısırlığa Neden Olabilir
Çocuk sahibi olmayı uman evli çiftler, başarısızlık durumunda toplumsal baskıyla karşılaşabilir. Araştırmalar, infertilitenin bazen annede, bazen babada kaynaklandığını gösterir. Aşırı kilo, sigara ve alkol kullanımı, düzensiz beslenme, hareketsiz yaşam ve çevresel etkenler, her iki cinsin üremesini olumsuz etkiler. Erkeklerde ek sağlık sorunları da infertilite riskini yükseltir. Erkek infertilitesini artıran başlıca sebepler şöyle sıralanabilir:
- Testis dışı hormonal veya sistemik sorunlar (pre-testiküler nedenler)
- Testis kaynaklı hastalıklar (primer testiküler bozukluklar)
- Spermin taşınmasında yaşanan sorunlar (post-testiküler bozukluklar)
- Nedeni bilinmeyen durumlar (açıklanamayan infertilite)
İnfertilite Sebepleri Kolayca Tespit Edilebilir
İnfertilite şüphesi olan erkeklerde, tanı için ilk adım üreme öyküsünün alınması ve semen analizi yapılmasıdır. Testislerin boyutu ve kıvamı gibi fiziksel bulgular da önemli rol oynar. Gerekirse ileri tetkikler uygulanır. Sperm DNA hasarı analizi, genetik testler, antisperm antikor tayini, hormonal profiller, radyolojik incelemeler ve sperm fonksiyon testleri bunlardan bazılarıdır. Hormonal bozukluklar, erkek infertilitesinde önemli bir faktördür. Hipofiz hastalıkları, tiroid sorunları, prolaktin yüksekliği, testosteron eksikliği gibi endokrin problemler doğurganlığı bozar. Hipogonadizm (testosteron eksikliği), biyokimyasal ve klinik belirtilerle ortaya çıkar. Bu durumda testosteron replasman tedavisi (TRT), hormon seviyelerini dengeleyerek semptomları hafifletir. Erkek genital sistemindeki enfeksiyonlar, gebelik şansını etkileyebilir; bu yüzden semptomlu enfeksiyonlar tedavi edilmelidir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri Bebek Sahibi Olma Şansını Artırır
Bazı meslekler ve çevresel toksinler, testis fonksiyonlarını bozabilir. Ayrıca, boşalma bozuklukları gibi durumlar (örneğin anejakülasyon veya retrograd ejakülasyon) tedavi gerektirir. Cerrahi tedavi gereken erkek infertilitesi vakaları iki gruba ayrılır:
- 1. Altta yatan cerrahi sebebin tedavi edilebildiği patolojiler: Varikosel için subinguinal mikrocerrahi varikoselektomi, sperm kanalı tıkanıklıkları için vazovazostomi, epididimovazostomi veya ejakülatuvar kanal cerrahileri uygulanabilir.
- 2. Altta yatan sebebin cerrahisinin mümkün olmadığı durumlar: Özellikle non-obstrüktif azoospermi (menide sperm olmaması) durumunda, mikro-TESE (mikrocerrahi testiküler sperm ekstraksiyonu) gibi yöntemler gerekebilir.
Sperm elde etmek için kullanılan teknikler arasında PESA, MESA, TESA, TESE ve mikro-TESE yer alır. Sonuç olarak, erkek infertilitesinin birçok sebebi vardır ve tedavi, sorunun kaynağuna göre belirlenir. Her ne kadar tedavi yöntemi değişse de, yaşam tarzı değişiklikleri başarıyı artırır. Dengeli beslenme, düzenli egzersiz, sigara ve alkol bırakma, stres azaltma gibi faktörler doğurganlığı destekler. Özellikle sigara, sperm kalitesini düşürürken; ideal kilo ve aktif yaşam, hem fiziksel hem ruhsal sağlığı iyileştirir. Tedavi sürecine olumlu bir bakış, başarı şansını yükseltir.